Máy xét nghiệm huyết học

1. Máy xét nghiệm huyết học là gì?

Máy xét nghiệm huyết học hay máy xét nghiệm công thức máu là thiết bị y tế sử dụng để phân tích các tế bào máu: hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu và các chỉ số khác, các tế bào máu là chỉ số quan trọng giúp các bác sỹ có thể đánh giá được các bệnh lý về hệ tạo máu như: thiếu máu, suy tủy, ung thư tủy…hoặc một số bệnh viêm nhiễm khác.

Các thông số máu cần đo khi làm xét nghiệm công thức máu:

- Số lượng các thành phần đếm được: Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu

- Giá trị nồng độ Hgb

- Đo màu

- Đo năng lượng khi kết hợp với oxy

- Xác định hàm lượng sắt có trong máu

- Và còn nhiều chỉ số khác...

2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy xét nghiệm huyết học

a/ Cấu tạo cơ bản của máy xét nghiệm huyết học bao gồm các bộ phận theo sơ đồ khối như sau:

b/ Nguyên lý hoạt động máy xét nghiệm huyết học hoạt động dựa vào 2 nguyên lý là nguyên lý đo trở kháng và nguyên lý quang học dùng laser.

Nguyên lý đo trở kháng

Trước tiên máu được pha loãng bằng dung dịch pha loãng, sau đó được đưa vào buồng đếm bằng hệ thống kim hút mẫu, trong buồng đếm được thiết kế một khe đủ nhỏ để các tế bào máu đi qua, các tế bào máu được tạo thành một dòng chảy qua khe đếm, dòng chảy này được hình thành bởi một bộ phận tạo nên sự chênh lệch áp suất trong buồng đếm.

Ở giữa buồng đếm và khe đếm có đặt sẵn hai bản điện cực âm và dương. Đặt một điện áp có hiệu điện thế không đổi vào hai bản điện cực, khi có dòng tế bào đi qua hai điện cực này sẽ làm thay đổi trở kháng giữa hai bản điện cực, dẫn đến dòng điện đi qua hai điện cực cũng thay đổi, sự thay đổi này sẽ hình thành một xung điện, mỗi xung điện được biểu thị như một tế bào máu đi qua khe đếm, tùy kích thước tế bào máu đi qua là lớn hay bé mà giá trị xung điện sẽ cao hoặc thấp, dựa vào đó máy sẽ xử lý và biết được tế bào máu đó là gì và đưa ra kết quả.

Nguyên lý đếm tế bào bằng laser

Dựa trên sự tán xạ anh sáng khi có chùm tia sáng chiếu vào tế bào máu, góc phản xạ sẽ thay đổi và tỷ lệ nghịch với  kích thước của tế bào máu. Bộ phận tiếp nhận ánh sáng phản xạ sẽ thu lại tín hiệu và đo góc phản xạ, từ đó sẽ tính toán để đưa ra xung điện phù hợp với kích thước tế bào máu, số lượng xung cũng là số lượng tế bào máu đi qua.

3. Phân loại máy huyết học

Theo thành phần bạch cầu

- Máy huyết học 3 thành phần bạch cầu

- Máy huyết học 5 thành phần bạch cầu

Theo công nghệ đếm

- Máy huyết học công nghệ điện trở sử dụng  phương pháp đo trở kháng kết hợp so màu:

   + Trong buồng đếm của phương pháp đo trở kháng, dòng tế bào đi qua khe đo, hai bản điện cực dương và âm được đặt giữa hai bên của khe đếm và buồng đếm. Vì dung dịch máu là dung dịch dẫn điện nên nó có một tổng trở nhất định. Khi một tế bào máu chạy vào khe đo, nó sẽ làm thay đổi tổng trở giữa hai điện cực và dòng điện đi qua, làm cho hai điện cực thay đổi.

   + Mỗi sự thay đổi này được thể hiện bằng một xung điện, tuỳ kích thước của tế bào mà xung điện cao hay thấp. Dựa vào đó người ta biết được kích thước của tế bào. Về nguyên lý so màu, một phức chất giữa Hemoglobin với chất ly giải được tạo ra để hấp thụ ánh sáng với độ dài bước sóng thích hợp. Sau đó, cường độ hấp thụ ánh sáng được đo qua dung dịch Hemoglobin bằng một cảm biến quang, so sánh với mẫu trắng và dựa vào mẫu chuẩn đã lập sẵn tính ra nồng độ của Hemoglobin.

- Máy huyết học laser sử dụng công nghệ đo laser:

   + Phương pháp này dựa trên sự tán xạ ánh sáng khi cho chùm tia sáng chiếu qua tế bào máu. Góc tán xạ sẽ thay đổi và tỷ lệ nghịch với kích thước của tế bào máu. Mắt cảm nhận quang sẽ đo góc tán xạ và đưa ra kích cỡ của xung phù hợp. Số lượng xung tương ứng với số tế bào máu đã đi qua.

   + Ưu điểm của phương pháp laser là có thể đọc những thông số mà đo quang mới đọc được, thích hợp cho những đơn vị cần chuyên sâu về huyết học, tuy nhiên nó sẽ có giá thành cao. Máy xét nghiệm sử dụng trở kháng có thể đọc được các thông số xét nghiệm thường dùng với kết quả không quá khác biệt so với laser với giá thành thấp hơn, phù hợp cho các phòng khám, bệnh viện vừa và nhỏ.

4. Các hãng máy huyết học đang có trên thị trường

- Các thương hiệu đến từ Trung Quốc: Máy xét nghiệm huyết học Mindray, máy xét nghiệm huyết học Rayto, Zybio, Urit, Genrui...

- Các thương hiệu nổi tiếng từ Nhật và các nước G7: máy xét nghiệm huyết học Nihon Kohden, máy xét nghiệm huyết học Sysmex, Roche, Siemens, Abbott,...

5. Lựa chọn máy xét nghiệm huyết học phù hợp cho phòng khám

Máy huyết học là thiết bị phổ biến và cơ bản của bất kỳ một phòng xét nghiệm nào, như đã nói ở phần trước hiện nay trên thị trường có rất nhiều thương hiệu máy huyết học để khách hàng có thể lựa chọn tùy thuộc vào nhu cầu của mình. 

Một số tiêu chí để lựa chọn máy huyết học cho phòng xét nghiệm:

Chọn mua máy theo công suất

Công suất của máy thường được tính theo test/ giờ. Tuỳ vào cấu tạo máy là loại 1 buồng đếm hay 2 buồng đếm. Đối với dòng máy 1 buồng đếm sẽ có công suất nhỏ phù hợp với phòng khám xét nghiệm, phòng khám đa khoa vừa và nhỏ, với máy 2 buồng đếm có công suất lớn hơn sẽ phù hợp với cơ sở y tế lớn.  Cụ thể, dòng 1 buồng đếm thường có tốc độ 30 test/h, 2 buồng đếm là 60 test/h.

Theo công nghệ đo trở kháng hay laser

Với các cơ sở y tế vừa và nhỏ thì công nghệ đo trở kháng là sự lựa chọn phù hợp. Với ưu điểm giá thành rẻ, đáp ứng được nhu cầu cơ bản. Công nghệ laser có giá thành cao, độ chính xác cao, phù hợp với các cơ sở y tế lớn, hoặc chuyên sâu về huyết học truyền máu.

Máy có bao nhiêu thông số xét nghiệm

Các máy xét nghiệm huyết học hiện nay có các thông số xét nghiệm từ 18, 19, 20 đến 33 thông số. Với các phòng khám, cơ sở y tế nhỏ, thì chỉ cần các máy đo từ 18 đến 33 thông số. Với các máy cao cấp, sử dụng công nghệ đo laser, có thể đo các chỉ số chuyên sâu như: hồng cầu non, hồng cầu lưới,.. các chỉ số này chuyên sâu trong huyết học và truyền máu. Các máy này có giá thành cao, có thể lên tới vài tỷ đồng.

Theo số thành phần bạch cầu, biểu đổ

Thông thường các máy trở kháng sẽ có 3 thành phần bạch cầu và 3 biểu đồ. Các máy Laser cao cấp thường có 5 thành phần bạch cầu và 5 biểu đồ.

Theo loại hóa chất mở hay đóng

Hầu hết các máy tầm trung bình và thấp đều sử dụng hoá chất mở bởi thành phần hoạt chất chính của các hãng bắt buộc như nhau (bởi tất cả đều cùng nguyên lý). Tuy nhiên, một số hãng sẽ có thêm các thành phần khác để phù hợp với máy nên máy chỉ chạy chính xác bằng hoá chất của chính hãng.

Theo thương hiệu và xuất xứ

Máy xét nghiệm huyết học trên thị trường hiện nay có rất nhiều hãng sản xuất với chất lượng giá thành, xuất xứ khác nhau và được chia thành 2 nhóm chính:

- Các thương hiệu đến từ Trung Quốc: Mindray, Zybio, Rayto là các thương hiệu phù hợp với các phòng khám cơ sở y tế nhỏ.

- Các thương hiệu hàng đầu thế giới, phù hợp với các bệnh viện cơ sở y tế lớn: Nihon Kohden, Sysmex (Nhật Bản), Roche (Thụy Sĩ), Siemens (Đức), Abbott (Hoa Kỳ),... có giá thành máy khá cao song mang lại sản phẩm chất lượng tốt nhất, độ bền bỉ lâu dài.