Chỉ phẫu thuật

1. Khái quát về chỉ phẫu thuật

Chỉ là một vật liệu quan trọng không thể thiếu được sử dụng trong xử lý vết thương và trong phẫu thuật.Tùy từng loại vết thương của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ sử dụngi những loại chỉ phẫu thuật tự tiêu và không tiêu khác nhau.

Chỉ phẫu thuật (Surgical Sutures) được dùng để khâu nối mạch máu, nhằm làm khép miệng vết thương, các mô hở hay vết mổ trong phẫu thuật.

Chỉ phẫu thuật là vật liệu có hình dạng như dạng sợi, đa sợi bện, xoắn hoặc đơn sợi. Nguồn gốc của chỉ có thể từ tự nhiên như tơ tằm, lanh hoặc được làm nhân tạo như polymer tổng hợp. 

Các loại chỉ phẫu thuật dùng trong y khoa được phân loại dựa trên cấu trúc của sợi chỉ, thành phần cấu thành, vật liệu,...Song chỉ phẫu thuật được phân theo 2 loại phổ biến là chỉ tự tiêu và chỉ không tiêu.

2. Chỉ phẫu thuật tự tiêu

2.1 Thế nào là chỉ phẫu thuật tự tiêu

Chỉ phẫu thuật tự tiêu là một trong những dụng cụ hỗ trợ khâu kín vết thương, hỗ trợ đẩy nhanh quá trình làm lành vết thương và đông máu của bệnh nhân. Đây là loại chỉ được làm với nhiều chất liệu khác nhau từ protein động vật hoặc polymer tổng hợp có thể được phá vỡ và hấp thụ bởi men sinh lý. Do đó nó có thể phân giải một cách tự nhiên trong cơ thể sau một khoảng thời gian sử dụng nhất định.

Thường sau khi vết thương của bệnh nhân đã se lại hoặc ổn định hoàn toàn thì chỉ sẽ tự tan ra và biến mất mà không chảy máu, không gây đau cho bệnh nhân.

So với chỉ không tiêu thì chỉ tự tiêu được sử dụng phổ biến tại các cơ sở bệnh viện hơn. Nhờ vào các thành phần tự nhiên cấu thành nên như protein từ động vật hay polymer tổng hợp mà chỉ tự tiêu hoàn toàn an toàn đối với cơ thể.

2.2 Khi nào thì sử dụng chỉ phẫu thuật tự tiêu

Tùy vào kích thước, độ sâu, vị trí và loại vết thương cũng như chuyên môn và kinh nghiệm thực hành của mỗi bác sĩ mà họ sẽ chọn loại chỉ, kỹ thuật khâu vết thương cho phù hợp.

Chỉ khâu tự tiêu được sử dụng cho các trường hợp với vết thương nằm sâu hoặc vết mổ phẫu thuật. Bởi để đóng vết thương ở vị trí sâu, bác sĩ cần phải khâu nhiều lớp mô lại với nhau bằng các mũi khâu có thể hòa tan mà sau đó không cần phải cắt chỉ.

Bên cạnh đó, các vết thương trên da nếu có độ căng, khả năng kéo lệch không nhiều, chỉ tự tiêu vẫn có thể được sử dụng nhằm hỗ trợ các bác sĩ dễ dàng các thao tác phù hợp với hình dạng của vết thương, giúp giảm số lần tái khám để cắt chỉ cũng như hạn chế được sẹo và nguy cơ bị nhiễm trùng cho bệnh nhân.

Như vậy, chỉ phẫu thuật tự tiêu thường được sử dụng trong các trường hợp như: phẫu thuật răng miệng, khâu rách cơ bắp và các mô liên kết, ghép da, các loại phẫu thuật tại ổ bụng, khâu cắt âm đạo và tầng sinh môn do chuyển dạ sinh con ngã âm đạo.

2.3 Đặc tính kỹ thuật của chỉ tự tiêu

- Chỉ tự tiêu có đường kính chỉ đồng đều, thẳng mượt, dễ uống và thuận tiện thực hiện các thao tác.

- Chỉ dễ dàng xuyên qua mô, không gây xước cũng như gây tổn thương mô

- Ngăn sự nhiễm trùng của vết mổ, tương thích sinh học cao, không gây kích ứng cũng như ít để lại sẹo

- Nút thắt chỉ chắc chắn, tan đúng thời hạn, bệnh nhân không cần cắt chỉ sau khi phẫu thuật

- Kim khâu bằng thép 302 không gỉ (series 300) phủ silicon Xtracoat, (đối với chỉ liền kim)

- Chỉ tự tiêu thường có màu tím, màu xanh dương, màu đen hoặc sọc kẻ để dễ dàng phân biệt với các mô mềm xung quanh, nhằm tránh tình trạng cắt nhầm chỉ hoặc không buộc được chỉ khẩu.

2.4 Các loại chỉ phẫu thuật tự tiêu

Chỉ Catgut

Đây là loại chỉ khâu có nguồn gốc từ tự nhiên, được làm từ các chất collagen trong ruột và huyết thanh của động vật. Đối với loại chỉ này, cơ thể thường có phản ứng mạnh nhất và thường để lại sẹo, nên không được dùng trong phẫu thuật thần kinh hoặc tim mạch.

Chỉ phẫu thuật Polyglycolic acid (Chỉ Dexon)

Đây là loại chỉ tự tiêu tổng hợp. Chỉ giữ vết khâu tốt trong khoảng 30 ngày, thời gian tan hoàn toàn từ 60-90 ngày tùy vào mức độ hồi phục cơ thể. 

So với chỉ Catgut thì chỉ Dexon không có chứa collagen, không kháng nguyên. Ngoài ra chỉ có độ bền cao hơn và ít gây phản ứng.

Loại chỉ này thường được dùng trong các trường hợp khâu tổ chức cơ, gân, đóng da dưới biểu bì.

Chỉ phẫu thuật Polydioxanone (Chỉ Maxon)

Là loại chỉ phẫu thuật đơn sợi được làm từ chất liệu tổng hợp. Đây là loại chỉ có độ bền tốt nhất so với các loại chỉ tổng hợp khác. Đặc biệt, loại chỉ này khá an toàn và ít gây ra các phản ứng tổ chức. Thường sử dụng để khâu mô mềm, thực quản, ruột, khí quản,...Song nó cũng có nhược điểm đó là hơi cứng và khó điều khiển.

Chỉ phẫu thuật Polyglactin 910 ( Chỉ Vicryl)

Chỉ Vicryl cũng có những đặc điểm tương tự như loại chỉ phẫu thuật tự tiêu Polyglycolic acid. Song nó có độ bền kém hơn và thời gian giữ vết khâu khoảng 30 ngày, tự tan hoàn toàn khoảng 56 đến 70 ngày.

3. Chỉ phẫu thuật không tiêu

3.1 Chỉ phẫu thuật không tiêu là gì?

Chỉ phẫu thuật không tiêu là loại chỉ không tan sau khi phẫu thuật, có thời gian giữ vết khâu, tổ chức lâu dài, sử dụng đối với những vết thương lâu lành, cần cắt bỏ tại một thời điểm xác định hoặc trong một số trường hợp có thể lưu lại trong cơ thể bệnh nhân vĩnh viễn. Chỉ phẫu thuật không tiêu có thể sử dụng cho các mô mềm, bao gồm cả phẫu thuật tim mạch và thần kinh.

Thông thường chỉ không tiêu được sử dụng nhiều cho các vết thương ngoài da bởi tính chất bền và chắc chắn làm căng da, cùng những trường hợp đặc trưng khác tùy vào mục đích của bác sĩ.

3.2 Đặc tính kỹ thuật của chỉ tự tiêu

- Chỉ khâu được dệt chặt chẽ, bề mặt mịn, dẻo, dễ buộc

- Độ căng dây buộc cao, vượt quá yêu cầu của USP 

- Kim khâu bằng thép không gỉ series 300 với lớp phủ silicone (cho sợi liền mạch)

- Thao tác thuận tiện, dễ dàng thẩm thấu vào các mô

- Giữ an toàn cho các đường may

3.3 Các loại chỉ phẫu thuật không tiêu sử dụng trong phẫu thuật

Chỉ thép không gỉ

Đây là loại chỉ phẫu thuật thép không gỉ được làm từ chất liệu hợp kim sắt và carbon với loại sợi đơn hoặc bện.

Đây là loại chỉ đắt nhất và ít gây phản ứng nhất. Chỉ thường được sử dụng trong các trường hợp khâu dây chằng, khâu xương, chân,...

Song loại chỉ này ít được sử dụng bởi nó khó điều khiển khi khâu và dễ bị xoắn lại trong quá trình thực hiện. Chỉ có thể gây đứt các mô khi siết chỉ, thậm chí nó còn gây đau cho bệnh nhân nếu bị mẫn cảm với thành phần của chỉ. 

Chỉ không tiêu Polyester

Đây là loại chỉ phẫu thuật không tiêu đa sợi xoắn. Chỉ có độ bền cao, khả năng kích ứng mô ít. Chỉ không tiêu Polyester có độ đàn hồi tốt nên dễ dàng xuyên qua các mô, giúp giữ vết khâu được tốt hơn.

Chỉ không tiêu nylon

Đây là loại chỉ tổng hợp đơn sợi hoặc sợi xoắn. Loại chỉ này có độ dẻo dai cao, rất trơn. Nó có thể thoái hóa và tự tiêu sau 2 năm. Sợi chỉ trơn nên dễ dàng xuyên qua các mô khi khâu vết thương. Chỉ không tiêu Nylon là loại chỉ ít gây phản ứng, khi khâu cần phải buộc nhiều nút để đảm bảo an toàn của vết khâu.

Chỉ không tiêu Polyproylene

Đây là loại chỉ không tiêu tổng hợp được thiết kế đơn sợi. Đặc tính của loại chỉ này là tính trơn nên dễ dàng xuyên qua các mô, ít gây nên phản ứng của các mô. Các y bác sĩ sử dụng loại chỉ này để khâu nối mạch máu và khâu da.

4. Các thương hiệu chỉ phẫu thuật

Trên thị trường có rất nhiều thương hiệu chỉ phẫu thuật với chất liệu, giá thành cũng như xuất xứ khác nhau. Song có thể kể đến một số loại chỉ phổ biến hiện nay như: chỉ DemeTech - Mỹ, Meiyi - Trung Quốc,...